تاریخچه نجاری در چوپانان

 تاریخچه نجاری در چوپانان

نویسنده : نسل سومی

                               

با شروع ساختمان سازی بعد از سیل ویران کننده در چوپانان که سبب شذ بافت قدیمی چوپانان یعنی قلعه  کاملاً از بین برودشغلی به نام نجاری در چوپانان وجود نداشت و فقط امور ابتدایی توسط خود مردم انجام می گرفت .بعد از سیل ابتدا مالکان چوپانان و سپس بقیه مردم اقدام به خانه سازی کردند که بافت خانه های گلی نماینده این تحول در چوپانان است و اوج این کار در دهه های 30 و 40 و پنجاه انجام پذیرفته است در بخش ساختمان تقریبا در آن زمان تمام مصالح بومی بوده است . یعنی خاک از گودالهای خاک کنی به وسیله الاغ حمل می شده و در محل ساختمان به خشت خام تبدیل می شده و شپس تبدیل به ساختمان می گردیده است خاک گودال خاک کنی خاکی قرمز همراه با مقداری سنگریزه بوده که خشت های محکم و مرغوب حاصل آن بوده است .  و معمولا از کاهگل برای نازک کاری و عایق بندی پشت بام ساختمان استفاده می شده که کاه گندم از مزارع چوپانان تحصیل می شده است و خاک رس هم از دق های اطراف چوپانان بدست می آمده ،در بعضی منازل پی ساختمان را با لاشه سنگ برای حفظ رطوبت و محکمی می ساختند که سنگ آن از کوه لختی و مقداری نیز از سنگهای قرمز نزدیک چوپانان تامین می شده است .

کوره هایی نیز در سمت جاده خور بوده است که در این کوره ها آجر و آهک و گچ تولید می شده است . ودر بعضی از منازل و ساختمان های عمومی از آن استفاده می شده است .معمولا از این آجر ها برای فرش کردن کف منازل استفاده می شده است .

البته گچ هم در چوپانان تولید می شده ولی نوع گچ چوپانان مرغوب نبوده و سنگ های گچ با مقداری خاک رس همراه بوده است. این گچ در سفید کردن اتاق ها بکار می رفته ولی این گچ خیلی سفید نبوده است.بعد از ورود ماشین معمولاً گچ از چاه ملک به چوپانان وارد می شد که این گچ مرغوب و سفید بود .

                                                        

اما مشکل عمده در ساختمان سازی تهیه درب برای منازل و اتاق ها بود که به علت نبودن تخته ،کار مشکلی بوده است در اوائل درب از جاهای دیگر مثل جندق و انارک تهیه می شده و این درها با شتر حمل می گردید نمونه این درهای وارداتی ولی از نوع مرغوب آن در چوپانان دیده می شود برای نمونه درب منزل مرحوم خانم سعیدی در خیابان اصلی تقریبا کمی بالاتر از روبروی کوچه مسجد ، مشاهده می شود که فکر می کنم جنس آن از چوب گردو است و این درها از جندق و به احتمال زیاد از شاهرود وارد شده است.

به علّت نیار شدید به ساخت در، استاد رمضان از اهالی فرخی به چوپانان مهاجرت می کند و مغازه نجاریی را برپا می نماید او در چوپانان داماد می شود و فامیل همسر خو د، یعنی ضییایی را برای خود انتخاب می نماید .

                                                    

اوسا رمضون با ارّه دوسری که داشت تقریبا تمام چوب های تولیدی در چوپانان و حجت آباد و آشتیان را به تخته تبدیل می کرد و اکثر درهای لنگه ای را به وسیله همین تخته ها می ساخت . او از نیروی کار فرزندش اوسا غضنفر و نوه هایش عباس جلالپور و محمد آقا و حسن آقا نیز خیلی بهره می برد اوسا رمضون به غیر از نجاری چند کار دیگر را انجام می داد .او به عنوان سلمانی به اصلاح سر وصورت مردان و پسرها هم می پرداخت شغل دیگر او کشیدن دندان بود که بسیاری از دندان های دردناک به وسیله اوسا رمضون با وسایل خیلی ابتدایی کنده می شد .

در اواخر او اقدام به ختنه کودکان نیز می کرد.

امّا دومین نجار چوپانان عباس جلالپور بود که بعد از شاگردی نزد پدر بزرگ خودش اقدام به باز کردن یک مغازه نجاری روبروی خانه حمزه کرد او نجار قابلی بود ولی هنگامیکه جوانان چوپانانی به سوی شغل کامیونداری روی آوردند عباس نیز حرفه نجاری را رها کرد و رانندگی را انتخاب کرد.

سومین مغازه نجاری توسط اوسا غضنفر برپا شد البته اوسا غضنفر چون به استخدام معدن نخلک درآمده بود و به عنوان نجار معدن فعالیت می کرد تا سالها، روز های جمعه به پدرش کمک می کرد ولی بعد ها خودش در کنار منزلش مغازه ای برپا نمود و در ان ،روزهای تعطیل فعالیت می کرد تا اینکه رحمان فرزند بزرگتر او در مغازه به پدرش کمک می کرد و تا حدودی مغازه را می چرخاند.اوسا غضنفر به مانند پدر اوسای دندان کش هم بود و برای این کار آمپول بیهوشی تزریق می کرد و دندان ها را می کشید  

اما با ورود ماشین و آسان شدن حمل در به چوپانان تقریباً از دهه 60 به بعد این شغل در چوپانان تعطیل گردید.  

منبع عکس ها :http://www.myheritage.ir   با تشکر از جمع آوری عکس های با ارزش

نمیذارم دیگه تنهات چوپونون

                 نمیذارم دیگه تنهات چوپونون 

  

       نمیذارم دیگه غم لونه کنه                     نمیذارم تو دلت خونه کنه  

              نمیذارم تو رو دیـوونه کنــه                    آبادانی‌هاتو  ویروونه  کنه  

                                 میکارم شادی رو لب‌هات چوپونون  

                     نمیذارم  دیگه تنهات چوپونون           شعر از : استاد مستقیمی

باقر سیاه

باقر سیاه

 نوشته :نسل سومی

در نامگذاری این بیوگرافی بسیار دچار تردید بودم که چه عنوانی را برگزینم ولی هیچ عنوانی را بهتر از همین تیتر نیافتم زیرا مرحوم باقر ضیائی سالها در چوپانان بدین نام شهرت داشت و بدین نام شناخته می شد پس اجازه دهید اکنون هم من اورا باقر سیاه بنامم. و امیدوارم که کسان او از این تیتر نرنجند زیرا باقر با این اسم شهرتی منطقه ای داشت.

متاسفانه از سال تولد و وفات باقر بی اطلاع هستم و این را هم نمی دانم که باقر خودش به چوپانان مهاجرت کرده یا اینکه پدرش آمده و او نیز به تبعیت از پدر آمده؟ چه خوب بود فرزندان این بزرگوار نواقص کار مرا بر طرف می کردند و اطلاعات ایچنینی را به صورت کامنت در اختیار همگان می گذاشتند.

اما باقر شاید یکی از مهمانوازترین ساکنین در چوپانان بود .شغل اصلی او کافه داری بود آن هم در مکانی که فقط هفته ای دوبار کامیون دوکابینت پست خور و جندق از خور راه می افتاد و مسافران خور و فرخی و چاه ملک را سوار برکامیون می کرد و در دوراهی جندق یعنی حوض حاج علی آنها را پیاده می کرد و 3 تا 4 ساعت مسافران در انتظار بودند تا به جندق می رفت و مسافران جندق را سوار می کرد و سپس به چوپانان می آمد و در چوپانان در کافه مش باقر اتراق می نمود و استراحت می کرد و بعد از سوار کردن مسافران چوپانان راهی نخلک می شد و سپس به انارک می رفت و پایان راهش نائین بود که پیمودن این مسیر با آن جاده های خاکی خراب 15 تا 20 ساعت طول می کشید .و در برگشت نیز چندین بشکه بنزین و نفت بار می زد و مسافران را سوار می کرد و مسیر رفته را برمی گشت و باز در کافه مش باقر اتراق میکرد و این باقر بود که در کافه خودش ،با نان تازه و ماست گوسفند و گاو وکشک و تخم مرغ و چای از میهمانان پذیرایی می کرد. کافه مش باقر یکی از" آه هنگ" هایی بود که از یکی از مالکان اجاره کرده شاید هم مجانی در اختیار او گذاشته بودند . دیوارهای این" آه هنگ" کاهگلی بود و در دو طرف دیوارها تخت هایی گلی برای استراحت درست شده بود و روی تخت ها گلیم های جلی مفروش بود و در گوشه جلو کافه روی تختی اجاقی بود و سماور آتشی و کتری برای دم کردن چای و تعدادی بشقاب نیکلی و کاسه نیکلی و چندین استکان و نعلبیکی و فانوسی و لمپاپی که در شب ها، اگر مسافری بود روشن می شد.در محوطه بیرون کافه که فضای بازی بود اما جلو آن دیوار داشت دو سه مشک آب در سایه آویزان بود که یک لیوان نیکلی در دل یکی از مشک آبها قرار داشت و مسافران از این مشک ها، آب سرد می نوشیدند.

البته گاه گداری اتفاق می افتاد که مسافری از جایی می رسید و مجبور بود یکی دو روزی در چوپانان متوقف شود کافه باقر به روی او باز بود و چون هتلی از مسافران پذیرایی می کرد اگر زمستان بود مسافر شب روی تخت های داخل کافه می خوابید و اگر تابستان بود مسافر می توانست یا روی پشت بام کافه بخوابد یا در پیاده رو کناره کافه زیر درخت توت جلو کافه بخوابد . اما اگر مسافری زن و بچه با او همراه بود باقر اورا به منزل خود می برد و در منزل از او پذیرایی می کرد.

یکی دیگر از خدمات باقر پمپ بنزین داری بود که بدینوسیله باقر خدمت رسانی می کرد همیشه ماشین پست برای باقر از نائین حلب های بنزین یا بشکه بنزین یا بشکه نفت می آورد و باقر این مواد سوختی را در انباری کنار کافه قرار می داد اگر ماشینی به بنزین نیاز داشت باقر با تلمبه ای بنزین از بشکه می کشید و به او می فروخت . البته در آن زمان مردم از نفت برای روشنایی استفاده می کردند و مصرف نفت آنها بسیار کم بود یک خانواده هر دوماهی 20 لیتر نفت مصرف داشت و باقر این نفت را تامین می کرد.

خدمت دیگری که باقر انجام می داد این بود که باقر مسئول مسجد چوپانان بود و بدون هیچ چشمداشتی وظایف زیادی را انجام می داد . بعضی اوقات با کمک افراد خانواده اش مسجد را آب و جارو می کرد .

در بالای ایوان مسجد چوبی 4 متری نصب بود که به وسیله قرقره ای با طنابی فانوسی به آن آویزان بود و باقر هر روز غروب فانوس را نفت می کرد و آنرا روشن می نمود و با طناب فانوس را به بالای تیر می کشید و اسم آن بیدق مسجد بود .علت اینکار این بود که در آن زمان چراغ برق نبود و بیشتر مسافران در شب ممکن بود گم شوند خصوصاً اینکه در تابستان شبها هوا خنک بود و مسافران شتری شبها برای رفت و آمد، راحت تر بودند یا بارهایی که از حجت آباد و آشتیان به چوپانان با شتر حمل می شد در شبها هم برای انسان و هم برای حیوان راحت تر بود و این بیدق چراغانی راهنمای خوبی برای از راه افتادگان بود.

یکی دیگر از وظایف باقر در ایام محرم و صفر به پا داشتن سور و سات عزاداری بود هرکس بانی مسجد بود سوخت و قند و چای را تحویل باقر می داد و باقر در غروب آفتاب سماور ذغالی بزرگ مسجد را روشن می کرد و چای را در موقع خودش دم می نمود . او هر شب مشک آبی را بدوش می گرفت و به عزاداران اماحسین آب سرد تعارف می کرد . ضمناً در بقیه مراسم هم با چوبی که در دست داشت مواظب بود بچه ها در مسجد شلوغ بازی نکنند و او روز عاشورا لگنی را پر از آب می کرد و در حیاط مسچد قرار می داد تا هر کس دوست دارد اجرتی به او بپردازد در داخل لنگ بیندازد معمولا این کمک ها با سکه انجام می گرفت

خلاصه اگر باقر نبود بسیاری از کارها روی زمین می ماند و به همین علت مالکان چوپانان قدر اورا داشتند و به او احترام می گذاشتند

باقر در طول عمرش 3 ازدواج رسمی و تعداد زیادی فرزند داشت همسر اول او آسیه بو د که از او یک فرزند پسر به نام مجمد باقر و چندین دختر داشت . همسر دوم او گوهر بود که از او هم یک فرزند پسر به نام یدالله باقر سیاه داشت و چندین دختر نیز از او داشت .{ در تذکراتی که نوادگان گوهر شفاهی به من بیان کردند گوهر همسر اول و آسیه همسر دوم ایشان بوده است} و از همسر سوم که گوهر حلوونی بو دفقط یک پسر داشت که علی باقر سیاه می باشدبه علت عیالوار بودن باقر نوه ها و نتیجه های باقر بسیار زیاد هستند و به همین علت تعداد زیادی از اهالی چوپانان اصل و نسبشان به باقر سیاه می رسد.

باقر از یکی از نوه های خودش که از مادر یتیم شده بود و معلول می باشد چون فرزندی، پرستاری و مواظبت می کرد به طوریکه اکثراً فکر می کردند که او فرزند خود باقر است و او کسی نیست جز نصرت ضیایی که بعد از فوت باقر به باقرو شهرت یافته بود و مدتها مردم او را باقرو خطاب می کردند.

در یکروز تابستان باقر به دل درد شدیدی مبتلا شد در چوپانان دکتری نبود و وسیله ای نیز نبود که باقر را به جایی برسانند باقر را در کنار پیاده رو در کنار حمام جدید قرار داده بودند و پیر مرد از درد به خود می پیچید تا بعد از کلی دوندگی دختران باقر موفق شدند او رابا اتوموبیلی به نخلک برسانند تا پزشکیار نخلک به کمک او بشتابد ولی بعد از ظهر همانروز باقرجان به جان آفرین تقدیم کرد و جنازه باقر به چوپانان منتقل و در مزار چوپانان به خاک سپرده شد.