چشمه گرمه (کُنج سو)

چشمه گرمه (کُنج سو)

منبع : کانال تلگرامی گویش گرمه ای

نگاهی کوتاه به تاریخ ایران و ورود قوم آریایی جداشده از اقوام هند و اروپایی مهاجر نشانگر استقرار آنان درکنار دریاها ، دریاچه ها ، رودخانه ها و چشمه هاست . هزاران سال پیش از اسلام این اقوام مهاجر که بنای زندگیشان بر کشاورزی و دامداری بود چشمه ها را گنجی خدایی مقدس می دانستند و در کنار آنها زندگی یکجانشینی را آغاز کردند . به ویژه در بیابانها و کویرها که آب حکم زندگی آفرین داشت . 

پیشینه نوشته و نانوشته چند هزار ساله روستای گرمه از توابع شهرستان خوروبیابانک استان اصفهان - که خود نیازمند پژوهشی جداست - و چشمه زاینده آن مهر تاییدی بر مطالب بالاست . 

نامی که ساکنین نخستین این روستا برای این چشمه و زمین های پیرامون آن برگزیده اند نیز نشان از وجود تمدنی باستان دارد که در فرصتی دیگر به آن می پردازیم.

این چشمه که از کوهپایه رشته کوهی در شمال روستای گرمه هزاران سال است کام تشنگان را به زلال خویش سیراب می سازد در گویش کهن این روستا " کُنج سو " نامیده می شود که هر دو واژه آن نامی باستانی است.

واژه  " کنج " ریشه ای هندواروپایی دارد به معنی " کندن ، گوشه یا حفر اتاقی در دل تپه ها و کوه ها" و

 " سو " نیز ریشه سانسکریت دارد به معنی " سوراخ " است که در گویش خوری هنوز به همین معنی کاربرد دارد . و در واژه های " سولاخ (سوراخ) ، سوزن " نیز به همین معنی است . بنابر این جمع این واژه به معنی " کندن سوراخ " است و شواهد تاریخی و طبیعی نشانگر وجود دوسوراخ در بالای چشمه کنونی است که در گذشته آب چشمه از آن خارج می شده است و دشت " سَلُر یا سه لر" در کوهپایه شمال گرمه از آن آبیاری می شده است که امروز به دلیل تلاش هایی که برای افزایش آب چشمه انجام شده چشمه به حدود سه متر پایین تر رفته است که موجب خشک شدن یا کم آبی چشمه های بسیاری پیرامون آن شده است از جمله چشمه های " سِرو یا سلخو ، کوهو ، بنوجلّی ، کلاته های تُتگ ،  شهربانو ، همایون و رودخانه رودار(روح دار) " .

در سال های اخیر با تلاش های آقای سیدمازیار آل داوود و احیای بوم گردی که روستای گرمه را به شهرت جهانی رساند ، وجود ماهیانی در این چشمه که پوست های مرده بافت بدن را می زدایند ، این چشمه شهرت

 " دکتر فیش " یافته و میلیون ها گردشگر داخلی و خارجی سالانه برای دیدن چشمه ، نخلستان ،  دو امامزاده از نوادگان امام موسی کاظم (ص)  ، قلعه ساسانی ، استودان ها ، دخمه ها و قبرهای زردشتی به این روستا می آیند که موجب رونق اقتصادی و اجتماعی و جغرافیایی نیز شده است . نخل بلند باوری در بالای این چشمه از زیبایی های دیگر طبیعی این چشمه است .۸

به همت مرحوم اسدالله خان عامری این روستا نخستین روستایی بود که در استان اصفهان از آب همین چشمه ، صاحب آب لوله کشی بهداشتی شد ولی امروزه آب چشمه تنها مصرف کشاورزی دارد. به امید آن که زیبایی های سرزمین خویش را بهتر و بیشتر بشناسیم و این گنج های ارزشمند را به آیندگان بسپاریم .

**

استودان : قبرهای زردشتیان که حالت اتاق مانند است و مرده را با زیور و زینت و وسایل شخصی او در آن جا می گذاشتند براین باور که برای زندگی پس از مرگ به آنها نیازمند می شود

سولاخ : باستانی کلمه سوراخ ، این وند در کلمه سنگلاخ نیز وجود دارد

دکتر فیش : دکتر ماهی ، به دلیل وجود ماهیانی که در چشمه کارکرد پزشکی برای پوست دارند

*

منابع پژوهش

 - پژوهش های نویسندگان داخلی :

 دکتر حسن پیرنیا ،دکتر زرین کوب ، دکتر فره وشی 

- پژوهش های تاریخ نگاران خارجی :

هنری فیلد ، گیرشمن ، دیاکونوف ، کریستین سن ، ریچارد فرای 

- پژوهش های میدانی نگارنده :

 مشاهدات و خاطرات شخصی و پرسشنامه یی از ساکنان روستا و اندیشمندان و پژوهشگران روستا مقیم تهران ، اصفهان ، یزد