کویر نمک در سال ۱۲۸۴ – قسمت۱۰

کویر نمک در سال ۱۲۸۴ – قسمت۱۰

سفرنامه سون هدین

ترجمه : مجید ذوالفقاری انارکی 

روز بعد با دفتر نقاشی خود وارد روستا شده و از مردم می خواهم اجازه دهند که آنها را نقاشی کنم. مردها مشتاقانه و با جدیت در مقابل من می نشینند تا آنها را به تصویر در آورم ولی بانوان به سختی مجاب می میشوند و اگر هم با اصرار همسران و برادرانشان به این کار تن دهند، آنچنان روی خود را از من میپوشانند که چیزی برای نقاشی باقی نمی ماند. گاهی هم کودک گریان و پر جنب و جوشی را در آغوش دارند که کار من را صد چندان دشوار می کند.

روزگار مردم چوپانان:
چوپانان از ۱۰ خانه و به همین تعداد خانوار تشکیل شده است و در مجموع ۵۰ نفر جمعیت دارد. این روستا در سال ۱۲۸۲ ساخته شده و در مکان فعلی خود فقط دو سال قدمت دارد. چوپانان قدیمی در نیم فرسخی جنوب مکان کنونی جای داشته که با نقشه ای که از روس ها بدست آورده ام مطابقت میکند.

سر و وضع و پوشش زنان و مردان، و نیز چهره هایشان که بیش از سنشان میزند از شرایط سخت طبیعی و اقتصادی آنها حکایت میکند. در اینجا زن ها اوقاتشان را با نخ ریسی با چرخ و یا دوک، پختن نان بر روی تابه های سفالی که بر روی ذغال گداخته گذارده میشود، دوخت و دوز و وصله زدن لباس و نگهداری از فرزندانشان میگذرانند. مردان هم روزگار را با مراقبت و چرای شترها، کشاورزی، تعمیر و لایروبی قنات و گاهی شکار سپری می کنند.

چوپانان صاحب ۳۰۰ شتر و ۵۰۰ گوسفند است که در حال حاضر مشغول چرا در کوه های اطراف انارک می باشند. در اینجا ۶ راس الاغ هم وجود دارد، حیوانی که برای اولین بار در کویر که در وهله اول قلمرو و جایگاه مناسب شتران است، می بینم.

در چوپانان گندم، جو، پیاز، سبزیجات، هویج، چغندر و پنبه به عمل می آورند و محصول پنبه آن به اندازه ای است که مازاد آن را برای فروش به انارک می برند. ما نیز مقداری پنبه دانه که در اینجا به آن "پنبه توک" میگویند برای مصرف کاروان میخریم. مردم علاوه بر این اهالی چوپانان از چوب درختان تاغ و گز ذغال تولید میکنند که هر بار شتر آن، به قیمت یک تومان به فروش میرود.

اهالی چوپانان موظفند که سالی ۲۰۰ تومان خراج به منشی باشی شاهزاده ذل السلطان، برادر شاه پرداخت کنند، فردی ظالم وعیاش که از حاصل دسترنج مردم روزگار خود را با حرمسرا و انواع خوشگذرانی سپری میکند.

با اینکه هنوز زمستان است ولی سبزی کم رنگی کشتزار های چوپانان را از کویر پوشیده از شن، متمایز کرده و منظره چشم نوازی را در دل کویر به تصویر در می آورد.

ادامه دارد...

عکس: حسن، جوانی از چوپانان که در سال ۱۲۸۴ هفده ساله بوده است. آیا کسی می تواند توضیحات بیشتری راجع به این عکس بدهد؟