زیبای خفته در خانه اجنه(قسمت دوم و پایانی)

اصفهان- مناطق بیابانی و کویری، بخش قابل توجهی از خاک کشورمان را دربرگرفته است که در اینجا بجاست ببینیم ریگ جن چه سهمی از این مناطق را به خود اختصاص داده است.

**ریگ جن، سومین ریگزار بزرگ ایران** 

------------------------------------------- 

سطح بیابان ‏ها، کویرها و شنزارهای کشور 34 میلیون هکتار برآورد می ‏شود که در 18 استان پراکنده است. 

بیابان ‏های کشور شامل 61 درصد اراضی بیابانی و کویری، 24 درصد شنزار و 15 درصد تپه ‏های شنی است. 

کویر لوت و دشت کویر از بیابان های اصلی و بزرگ ایران بشمار می روند. 

اصولا در میان20 ریگزار کشور، ریگ جن بعنوان سومین ریگزار بزرگ ایران بعد از کویر لوت با مساحت10 هزار و763 کیلومتر مربع و ریگ جازموریان با مساحت چهارهزار و 25 کیلومتر مربع قرار دارد. 

وسعت ریگ جن دو هزار و 729 کیلومتر است. 

میانگین عرض ریگ جن 40 و طول آن حدود200 کیلومتر است. 

این سرزمین جادویی نفرین شده که بشکل حرفال(L) لاتین است، آنقدر پستی و بلندی ماسه ای ازیکسو و باتلاق نمک از سوی دیگر در دلش نهفته دارد که امکان رفت و شد را به کسی نمی دهد، یعنی کویرنورد یا اسیر باتلاق های سر به مهر آن می شود یا با مانع ستبری به نام تلماسه های سر به فلک کشیده اش. 

به گفتهمحمدابراهیم عامریکارشناس سازمان محیط زیست و عضو گروه فاتحان ریگ جن در سال 84، در برخی از جاهای ریگ جن ارتفاع این تپه ماهورها حتی به یکصدمتر هم می رسد و به همین خاطرهم گروه آنها در سال یادشده برای گریز از این تپه های رفیع دست نیافتنی مجبور شده پس از اخذ اطلاعات ماهواره ای و یافتن کوتاهترین تپه ها،مرتب از این تپه پست به آن تپه پست جابجا شوند تا بتوانند با خودروهای دو دیفرانسیل خود و به مرور از دل کویر جن عبور کنند. 

اما بدتر از تل های رمل، خطر باتلاق های نمکزار است که کویرنوردان در صورت عبور از روی آنها که کاملا با عایقی از کریستال های نمکی پوشیده شده اند، به درون آنها می افتند و درچنین شرایطی هم اگر یارو یاور و تجهیزات کافی نظیر وینچ و چرثقیل یدک کش و ... در کار نباشد، دیگر باید براستی منتظر سرو کله زدن با اجنه و ارواح کویر جن بود. 

**ریشه افسانه کویر جن** 

---------------------------- 

گذشته از سختی عبور از موانع طبیعی که سبب متروکه ماندن، گمنامی و در یک کلام قصه بافی مردم محلی در باره این سرزمین شده، حقیقت دیگر این است که آنقدر تپه ماهور کوچک و بزرگ در دل ریگ جن وجود دارد که وقتی جریان باد در لابلای آنها می پیچد، خود بخود آواها و صداهای عجیب و غربی در فضای آن تولید می کند که باعث می شود ذوق خیالپردازی مردم بیشتر گل کند و آنها منشاء این اصوات وهمناک را به اجنه و شیاطین نسبت دهند. 

وانگهی وقتی جریان شدید طوفان های کویری سبب جابه جا شدن مستمر تلماسه ها از اینسو به آنسو دشت کویر می شود، اوضاع بیشتر بیخ پیدا می کند چرا که همین مساله باز هم به قوام و قوت سناریوی خودساخته محلی ها در باره حضور اجنه در منطقه اضافه می کند و این مساله دلیل دیگری می شود برای اثبات این ادعا که این خطه واقعا جولانگاه اجنه و شیاطین پلید و ارواح خبیثه است. 

بعلاوه غیبت انسان از یک محدوده و وجود اشکال غیر عادی عنصر دیگری است که سبب نقش آفرینی جن در یک ماجرا می شود. 

حسن مقیمی عکاس محیط زیست معتقد است:جن در جاهایی که خارج از محدوده و دایره قدرت انسان است و نیز جاهایی که اشکال غیرعادی مثل کوهها و بادگیرها و... وجود دارد، دستمایه تخیلات انسان قرار می گیرد به همین خاطر هم ما اسامی غریبی مانند دودکش جن یا ریگ جن مواجهیم. 

**مختصات زمین شناسی ریگ جن** 

---------------------------------------- 

کویر جن، دشت وسیعی است مملو از تلماسه های کوتاه و بلند به شکل برخان(هلالی)، قورد(هرمی)، سیف(شمشیری) و سیلک (طولی). 

شنزار کویر جن در قسمت جنوب، مرکز و جنوب شرقی و اراضی شور آن در قسمت شمالی آن قرار دارد. 

به ریگزارهای کویر جن که از جنوب به صورت دیواری باریک در جهت غربی آغاز می یابد، دم ریگ جن گفته می شود. 

در واقع می توان گفته که تمام ریگ جن دارای رسوبات نمکی است و عمده ی رسوبات و مواد فرسایشی آن از دامنه های فرسایش یافته البرز شکل گرفته است. 

دورتادور ریگ جن در حصار ارتفاعات قرار دارد،از ارتفاع گوگرد در شمال غرب به درازای حدود 80 کیلومتر 

بگیر تا برو به کوه گچاب در شمال شرق به طول40 کیلومتر، کوه نخجیر در غرب و محدوده پارک ملی کویر، شیطان کوه و کوه دم در جنوب غرب، کوه ملاهادی(کوه بزرگی) در جنوب و بالاخره کوه زرومند در جنوب شرقی ریگ جن. 

در باره دلیل بوجود آمدن ریگ جن گفته می شود در جنوب شرق دشت گرمسار رودخانه شور(لات سمنان)وجود دارد که دشت گرمسار و ارتفاعات حاشیه آن حوضه آبریز آن بوده است. 

این رودخانه پس از عبور از دامنه های شمالی ارتفاعات سیاه کوه و زهکش کردن دشت مذکور به شمال غربی کویر ریگ جن می رسد. 

از طرفی خاک منطقه بدلیل حضور تشکیلات سنگی شور و گنبدهای نمکی و بالابودن سطح آب زیر زمینی در جنوب دشت و تبخیر سالانه، اغلب بخصوص در منطقه شمالی، شور و قلیایی است. 

مواد آبرفتی و رسوبات ناشی از رودخانه های منتهی به ریگ جن که عمدتا از شمال غرب به سمت جنوب شرق امتداد دارند، در اثر سائیدگی و خردشدگی بصورت ذرات ریز و درشت در داخل کویر باقی گذاشته شده است. این رسوبات در تشکیل دشت های آبرفتی ریگ جن موثر بوده و رسوبگذاری کاملی از نظر تشکیلات رودخانه ای در دشت های ریگ جن بوجود آورده است بدین نحو که در موقع ورود رودخانه به دشت، بواسطه وسیع تر شدن ناگهانی بستر رودخانه سرعت آب نیز به مراتب کم شده و رسوبات داخل آب با آب روی زمین پخش شده است.در موقع پخش آب و مواد محتوی آن روی دشت، اول مواد درشت و سنگین تر از سایر ذرات در ابتدی محل ورود رودخانه به دشت در داخل بستر رودخانه و در کف آنها باقی مانده و بعد ذرات ریز دانه با توجه به سرعت آب و وزن آنها رسوبگذاری می شود . 

ارتفاع متوسط ریگ جن در قسمتهی جنوبی، شرقی و غربی از 700 متر تا 720 متر متغیر بوده(بغیر از تپه های ماسه ای) و در بستر شمالی تا680 متر نیزکاهش می یابد.همین کاهش ارتفاع در نواحی شمالی و بالا بودن سطح آب های زیرزمینی در این منطقه باعث ایجاد کویرهای رسی خیس و یا باتلاقهای نمکی در این منطقه شده است. 

در ریگ جن به غیر از چند چشمه آب بسیار شور و تلخ در حاشیه ارتفاعات پراکنده ریگ در فواصل بسیار زیاد هیچگونه چشمه آبی در منطقه ریگ جن وجود ندارد.این عامل به همراه وجود باتلاقهای نمک و تپه های ماسه ای مرتفع عواملی هستند که این منطقه را در طول قرنها از دسترسی انسان دور نگهداشته اند.(سایت کویرها و بیابان های ایران) 

**آب و هوای ریگ جن** 

---------------------------- 

ریگ جن بعنوان قسمتی از فلات مرکزی ایران دارای آب و هوایی شبیه سایر نقاط حاشیه این فلات است، فلاتی که بر اثر واقع شدن در حصار ارتفاعات اکنافش از دریافت رطوبت دریایی محروم است و به همین دلیل هم از آب و هوایی خشک و بیابانی برخوردار است. 

با توجه به نبود ایستگاه هواشناسی در ریگ جن و بر اساس آمار هوای شهرهای حاشیه منطقه از جمله گرمسار در شمال و جندق در جنوب ریگ جن می توان گفت دمای بخش شمالی ریگ جن بین -1 تا +48 درجه سانتیگراد متغیر و در جنوب بدلیل مجاورت با تپه های ماسه ای دم ریگ، این دما در تیر ماه تا +50 درجه سانتیگراد هم افزایش می یابد. 

بیشترین متوسط رطوبت مربوط به آذر با71 درصد و کمترین درصد نسبی مربوط به خرداد با 22 درصد است. 

براساس مطالعات 10 ساله(65 تا 75) بطور متوسط هشت ماه از سال میانگین درجه حرارت از 50 درصد رطوبت نسبی بالاتر بوده یعنی هوا بشدت خشک است و چهار ماه از سال یعنی فصل سرما و بارندگی رطوبت نسبی هوا بر درجه حرارت غلبه کرده و هوا تا حدی مرطوب است. 

**گونه های گیاهی و جانوری کویر جن** 

------------------------------------------ 

اطلاق کلمه ریگ به این منطقه این تصور را ایجاد می کند که شاید کویر جن کاملا توسط شن های روان یعنی ریگ پوشیده شده در حالی که قسمت عمده ریگ جن را باتلاقهای نمکی و کویرهای مسطح پفکی پوشانده و همین مساله هم امکان رویش گیاه را از بین برده است. 

در واقع اقلیم خشک و ترکیب خاک(نمک و گچ) رویش گیاهان را در این خطه بسیار مشکل و محدود کرده است. 

به گفته کارشناسان، در مناطق باتلاقی و دشتی شمال و مرکز ریگ جن زندگی نباتی و جانوری چندانی قابل مشاهده نیست و تنها در مناطق دارای پوشش ریگزار در شیبهای غربی بندرت می توان پوشش درختچه های یکساله تاغ را مشاهده کرد اما در حاشیه و منطقه دم ریگ وضعیت بکلی دگرگون می شود و در این مناطق تنها گیاهانی قابلیت رویش دارند که علاوه بر مقاوم بودن در برابر شوری و خشکی قابلیت سازگاری با سختی اقلیم مناطق کویری را نیز دارا باشند. برخی از این گیاهان عبارتند از: سالسولا، اشنان، تاغ، گز و خار شتر. 

در منطقه شمال غربی و غربی ریگ جن در مجاورت کوه های سیاه کوه و نخجیر بوته های روناس با ساقه های ضخیم و بلند وجود دارد که از آن برای مصرف سوخت استفاده می کرده اند و برخی از آنها برای رنگرزی نیز مورد استفاده قرار می گرفته اند. 

پوششی گیاهی مناطق استپی حاشیه ریگ جن شاملگندمیان، جو وحشی، باریجه، نعناکوهی، کاهوی وحشی و کلاه میرحسن است که گیاهانی یکساله وعلفی منطقه هستند،همچنین به بوته هایقیچ،کاروانکش وچوبک نیز می توان اشاره کرد. 

پوشش گیاهی در منطقه دم ریگ در زمینهای ماسه ای پوشیده از درختچه های تاغ و بندرت اسکنبیل است. بواقع هرچه به سمت غرب پیشروی کنیم این پوشش انبوهتر می شود. 

از دیگر جوامع گیاهی در ریگزارها می توان به نسی، دم گاوی،نتر و ... اشاره کرد. 

با همه این تفاصیل گفته می شود که ناحیه ی وسیعی از ریگ جن فاقد پوشش گیاهی و پراکندگی جانوری است و هنوز از وضعیت پوشش گیاهی و حیات وحش کویر این منطقه اطلاعی در دست نیست. با این وجود در حواشی آن یعنی هموار سینه کوه در دهانه ی چاه گرگ و دهانه ی ظلمات و همینطور دامنه های کافرکوه وجود جبیر و گور ایرانی گزارش شده است.همچنین در حاشیه ی شمالی دامنه ی کوه ملا هادی چند نمونه آگامای سروزغی مشاهده شده و همین طور در حاشیه ی آن از راه جندق چند نمونه عقرب صید گردیده است.(ترحمی، مرداد 91) 

بواقع به همان نسبتی که در باره جنی بودن این کویر شایعه برسر زبانهاست، در باره برهوتی بودن و نبود نشانه حیاتش هم حرف و حدیثها وجود دارد. 

خیلی ها بر اساس همین الگو یعنی سناریوی جن سالاری در باره بافت گیاهی و جانوری این خطه هم سخن می گویند و انگار تصویری شبیه کره ماه از کویر جن در ذهن خود می سازند، یعنی برهوتی مطلق عاری از هرگونه حیات و زندگی. 

اقلیم خشک اما اطلاعات جاری بخوبی نشان می دهد که دستکم در قسمت های زیادی از این منطقه گونه های جانوری و گیاهی وجود دارد و حتی برخی گزارش ها از وجود آثار جانوری در قلب کویر جن هم خبر می دهد کمااینکه عامری کارشناس محیط زیست از مشاهده ردپای گرگ در مرکز ریگ جن خبر داده است. 

ازاین گذشته، در منطقه دم ریگ بدلیل تعدیل سختی کویر و افزایش پوشش گیاهی، تنوع زیستی تیپیک مناطق کویری قابل مشاهده است.این تنوع شامل روباه شنی، گربه شنی، کاراکال، خرگوش، موش جرد، موش پامسواکی، پایکا، انواع مار و عقرب، انواع آگاما و جکو، شاهین، سارگپه بیابانی، عقاب طلایی، گرگ، شغال و... است. 

همچنین گفته می شود که در زمان شاه عباس این منطقه دارای گله های آهو بوده که احتمالا بدلیل شکار بی رویه منقرض شده اند.بعلاوه ریگ جن با چند منطقه حفاظت شده از جمله منطقه شکار ممنوع ملاهادی، منطقه حفاظت شده عباس آباد نایین، منطقه شکار ممنوع اردستان، منطقه شکار ممنوع چوپانان و بخصوص پارک ملی کویر که یکی از زیستگاه های یوز آسیایی است، مجاور است و می توان بر این باور بود که بسیاری از حیات وحش این مناطق در قسمتهایی از ریگ جن نیز زیست می کنند. 

**فتحی بی تا اما بی نام** 

--------------------------- 

برنامه عبور از ریگ جن به سال 1380 بازمی گردد و بعد از چهار دور ناکامی و کسب تجارب اولیه کویرنوردانی که در رویای عبور از کویر جن بودند، این کار سرانجام در سال 1384صورت گرفت. 

در واپسین و پنجمین مرحله با تشکیل گروهی 14نفره متشکل از تخصص های مختلف با در اختیار داشتن هفت دستگاه خودوری دو دیفرانسیل، نقشه ماهواره ای، کامپیوتر دستی، تلفن ماهواره ای، یکهزار لیتر آب، دوهزار و400 لیتر بنزین، غذا و تجهیزات موردنیاز دیگر بالاخره این اتفاق افتاد و کویرنورد برغم اینکه تصور می کردند سفرشان 15 روز طول بکشد در پنجمین روز و پس از آغاز سفر خود از غرب ریگ جن، از شرق آن خارج شدند. 

عجیب این است که همه این پنج مرحله سفر ماجراجویانه در سکوت شکل گرفت و شادی پس از موفقیت آنها را هم هیچکس نشنید.

اکنون نیز اعضای این گروه 14 نفره که به همت خود توانستند برای اولین بار از کویر مرکزی ایران عبور کنند را تقریبا هیچکس نمی شناسد و در هیچ کجا هم معروف نیستند، اما نام ایران و کویر مرکزی آن آنقدر معروف است که یکصد سال قبل افرادی از اروپا قصد پیمودن مسیر آن را داشتند. 

البته ناگفته نگذارم که هم اینک علائمی وجود دارد که نشان می دهد گذشتگان نیز توانسته اند از کویر یادشده عبور کنند. 

در30 کیلومتری جنوب مرکز ریگ جن سنگ های سیاه رنگی به چشم می خورد که سرباره ذوب فلزات معدنی است.این سرباره ها پس از ذوب مس استخراج شده از ارتفاعات کوه بزرگی(کوه ملاهادی) و سایر معادن مس منطقه در اینجا رها شده اند.این روش ذوب فلزات در ایران سابقه ای بسیار کهن دارد که سالهاست دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرد و در این روش از درختچه های سیاه تاغ برای افروختن آتش و ذوب فلزات استفاده می شده است. 

این گونه گیاهی بدلیل قابلیت شکستگی و آتش پرحرارت و با دوامش بیشتر مورد قطع و بهره برداری قرار می گرفته و برای ذوب سنگ های معدنی و فلزات در کوره های ذوب فلزات سوزانده می شده است. پوشش گیاهی در مکانی که سرباره ها رها شده نسبت به سایر نقاط اطراف تنک تر است. این امر موید آن است که تاغ ها در این منطقه مورد استفاده قرار گرفته اند و همین کافی است که بپذیریم در گذشته های بسیار دور کسانی بوده اند که به مرکز ریگ جن دسترسی داشته اند بدون آنکه حتی نامی از آنان در تاریخ ثبت شود. 

**زیبای خفته در خانه اجنه** 

------------------------------- 

طبیعت بکر و دست نخورده ریگ جن بسیار سخت و خشن به نظر می رسد و همین مساله هم باعث عجز انسان از دسترسی به آن شده و باز همین مساله هم بنوبه خود هزار افسانه عجیب و غریب و من درآوردی راجع به آن بر سر زبانها انداخته است. 

این افسانه ها نه تنها چهره ای مخوف و جهنمی از این خطه را در اذهان مردم آفریده و سبب شده تا قرنها این وادی زیبا و دست نخورده به نوعی غریب و تک افتاده بماند و از چشم مردم بیفتد و کسی هم جرات نزدیک شدن به آن را پیدا نکند بلکه حتی کاری کرده که ظاهرا هیچ نام و نشانی هم از ریگ جن در نقشه ها یافت نشود و حتی اعلام شود در نقشه های جامع تهیه شده بوسیله سازمان نقشه برداری ایران هیچ اطلاعاتی از منطقه ریگ وجود ندارد. 

برغم این قصه ها، کویر موسوم به جن، همه زیبایی های مناطق دیگر کویری را درخود دارد: از بیکرانگی زمین و زلال آسمانش بگیر تا جادوی ستاره های سحرانگیز شبش و سخاوت سکوت دلارامش و نجوای روح انگیز و رازگون نسیمش و خلق زیباترین منظره خدارنگ در افق خونرنگش. 

و من امروز در بخشی از تپه حریر ماهورهای این کویر رهایم، رها از دغدغه شهرها و دلارام از ترنم نسیمی که مرا به ورای اوهام و به سرزمین لایتناهی زیبایی های نهفته در بطن اسطوره ای این دیار می برد. 

راستش را بخواهید الگوی ذهنی من از این خطه، نحسی اجنه و خبث طین شیاطین نیست، فرط زیبایی های دلفریبی است که بدلیل نرسیدن پای بشر به آن همچنان دست نخورده و خیال انگیز باقی مانده و کاش نیز همچنان باقی بماند. 

من کویر جن را به مثابه زیبای خفته ای می دانم که سالهاست مبرا از نقش مخرب انسان در بستر داغ و فرحناکش آرمیده و انگار خود نیز دوست دارد ولو به بهای بدنامیش و انتسابش به صفات اهریمنی، تا ابد نیز اینگونه بکر و ساکت و شگرف و دست نخورده در دل ایران بیاساید و تا ابد بپاید. 

البته ظاهر این تخیل شاعرانه چندان هم از خصوصیات آناتومیک و شکلی کویر جن دور نیست تا آنجا که گفته می شود این خطه از فضا مانند یک پری دریایی یا زیبای خفته ای به نظر می رسد، زیبایی که با حالتی عشوه گرانه آرمیده، در حالی که یک روانداز تور برخود انداخته و موها و ریشه های روانداز از تختش آویزان است. 

مختصات جغرافیایی منطقه بر حسب اعضای پیکر این زیبای خفته اینگونه توصیف شده است: 

ا- سر زیبای خفته در قسمت پیشانی و در قسمت منطقه علم در جنوب غربی نخلک واقع است. 

2- نوک پای زیبای خفته در ابتدای ریگزار نزدیک زرومند قرار دارد. 

3- باسن زیبای خفته، حدود الله آباد(مزرعه جواد) یا بالاتر و گرگرآباد و شاید کمی بالاتر از آن است. 

4- زانوی زیبای خفته حدود کوچه زرومند نزدیک همت آباد ونصرت آباد واقع است. 

5- ناف زیبای خفته، پیرامون باتلاق های آبریزهای رودخانه نهو و کوه هزار دره را در برگرفته است. 

6- گردن زیبای خفته در همان حدود منطقه علم قرار دارد. 

7- چوپانان که در پاشنه پای زیبای خفته واقع است.(مستقیمی، اسفند91) 

بدین ترتیب اگر قرار باشد این بکرترین و ناشناخته ترین بخش کشورمان را بر حسب صفات زادبومش بنامم، بغایت ترجیح می دهم بجای دیاری جن زده یا جهنمی، آن را سرزمینی رویایی بخوانم که انگار همین حالا و بدون هیچگونه تعدی و دست درازی بشر از کارگاه خلقت بیرون آمده است. 

پرپیداست که هرچه ازعجایب ریگ جن یا بهتر بگویم از ظرایف این جن زیبا سخن بگوییم مشتاقان زیادی از داخل و خارج مایل به دیدن آن هستند،پس چه بهتر که بجای پرداختن به اوهام و خرافات، از واقعیت های بکر و دست نخورده آن سخن برانیم. 

درهمین زمینه، محمد ابراهیم عامری کارشناس محیط زیست و یکی از 14 نفری که تاکنون پایش به مرکز این خطه باز شده، پیشنهاد داده است که کویر جن بعنوان 

طبقه یکم رده بندی اتحادیه جهانی حفاظت(ای یو سی ان) تعریف شود. 

طبقه مزبور شامل مناطق دست نخورده محسوب می شود و راهبرد اتحادیه جهانی حفاظت هم این است که بعضی از جاهای بکر دنیا را در این طبقه بگنجاند و بعنوان شاخص اندازه گیری مناطق بکر زمین به نسل های آینده معرفی کند. 

عامری معتقد است:کشور وسیع ما با طبیعت متنوع و کم نظیرش که زاییده شرایط متعدد زمین شناسی،اقلیمی،روند تکامل حیات و عوامل زیستی است، توانسته است نمونه های شاخص و منحصر به فردی از اکوسیستم ها را در قالب چهار رده: 

پارک ملی،اثر طبیعی ملی، پناهگاه حیات وحش ومنطقه حفاظت شده تحت مدیریت خود داشته باشد. 

به گفته وی، از شش رده طبقه بندی نوین اتحادیه جهانی حفاظت، چهار طبقه آن با مناطق تحت حفاظت در ایران همخوانی دارد و در خصوص طبقه یک، ذخیره گاه طبیعت محدود شده مناطق بکر و مهار نشده، مطالعاتی در مناطق ناشناخته کشور در دست مطالعه است که می توان از منطقه ریگ جن با وسعت تقریبی چهارصد هزار هکتار واقع در قلب کویر نمک کشور نام برد.این تحقیق که حاصل مطالعات میدانی خاص این گونه مناطق و در سخت ترین شرایط ممکن زندگی(با اولین حضور انسان در منطقه)دراین عرصه بکر و ناشناخته کشور است به جایگاه ویژه این منطقه ناشناخته از کشور پرداخته و توانسته بخش مهمی از ابهامات این منطقه را به علاقه مندان به طبیعت متنوع کشور ارائه دهد. بررسی های میدانی و نتایج به دست آمده نشان می دهد که این منطقه با ویژگی های طبقه یک(مناطق بکر و مهار نشده) همخوانی دارد.(عامری، فصلنامه شماره 47) 

پس از عبور موفقیت آمیز گروه آقای پارسا از وسط ریگ جن، صحبت هایی در باره زمینه سازی برای عبور مردم علاقه مندان از این عرصه بکر نیز مطرح شده است. 

با توجه به شرایط طبیعی و اقلیمی ریگ جن هنوز معلوم نیست چقدر امکان باز کردن پای مردم به این خطه فراهم است اما ظاهرا پس از عبور گروه یادشده از وسط عرض کویر جن تلاش هایی در این زمینه دردست انجام است. 

بر همین اساس در برنامه آینده پروژه ریگ جن، ایجاد شرایط مناسب برای عبور مطمئن همگانی جهت علاقه مندان محیط زیست، گردشگران،محققان و کارشناسان اعلام شده وبه همین منظور هم ارتباطاتی با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ،محیط زیست و سازمان نقشه برداری کل کشور برقرارشده و این حرکت با کمک یک N.G.O فعال در امور مربوطه در دستور کار قرار گرفته و از نظر تهیه تجهیزات رهیابی و نقشه خوانی نیز دو دستگاه GPS با قابلیت های موردنیاز این پروژه سفارش داده شده که این سفارشات باتوجه به ضعف های سیستم های موجود در بازار ایران که فاقد دقت و کارآیی لازم هستند ، بصورت ویژه در نظر گرفته شده است.(قدیمی،14آذر87) 

با توجه به همه مشکلات موجود هنوز معلوم نیست چه موقع امکان ملاقات مردم کشور با این زیبای دلربای خفته ای که قرنهاست در سکوت محض خانه اجنه به خواب عمیقی رفته است، فراهم شود، زیبایی که انگار حالا حالاها دوست ندارد از خلسه خواب خیال انگیزش بدر آید و آرامش روح انگیزش را برهم زند. 

اینک من در منطقه چوپانان در جوار پاشنه پای این زیبای خفته ام و از همینجا می توانم نشانه های آغاز راه زندگی را در مسیر رد پای جانداران کویری بر لوح بکر کویر جن مشاهده کنم. 

در گستره آفرینش نقش و نگار منبعث از بازیگوشی باد بر گستره تلماسه ها چشمم به خطوط باریک و معوج رد پای حشرات کویری و موش پامسواکی 

(دارای پاهای مودار مناسب زیست در شنزار) در روی صفحه براق شن های کویر جن دوخته شده و گوشم به شنیدن سمفونی نسیم ملایم عصرگاهی که در هماوایی سازهای ارکستر طبیعت این دشت در حال نواختن است. 

بواقع باید دانست که یگانه گوهر جذابیت این زیبای خفته به همین اصالت و اورژینال بودن زادبوم اوست که انسان حریص تسخیر و تصاحبش را حتی به مدد گرفتن از اجنه هم وادار کرده اما خوب است این را بدانیم که اینجا نه خانه اجنه و اشباح که بارگاه فرشته زیبایی است که با افشاندن حریر گیسوانش بر روی شانه هایش، عشوه گرانه به افق آفرینش چشم دوخته و می خواهد همچنان از دست تطاول زمانه مصون بماند و شاید بعنوان بازمانده فرشته ای دریایی(به اعتقاد زمین شناسان، کویر مرکزی ایران در زمانهای گذشته دریای کم عمقی به نام اوتیس بوده که در مرور زمان و به علت گرمی هوا خشک شده است) بکر و دست نخورده و اصیل باقی بماند و چه خوبتر است که ما نیز با احترام به این خواست بحق، این بخش از کشورمان را حتی با انتسابش به اجنه، دست نخورده باقی گذاریم و همانطوریکه کارشناسان می گویند کویر جن را بعنوان طبقه یک نظام رده بندی اتحادیه جهانی حفاظت(ای یو سی ان) تعیین و معرفی کنیم و این کار نیز در گرو تصویب شورای عالی محیط زیست کشور است. 

منابع: 

1-لغت نامه دهخدا 

2-کویرها و بیابان های ایران، ریگ جن ، سرزمین افسانه ها، محسن ادیب، آذر91 

3-ساسان سلوتی، معصومه بابانیانوری، بیابان گردی در ایران، پاییز 90- انتشارات ایرانشناسی،چا اول، ص 19-20 

4- هدین، سون، کویرهای ایران 

5-ترحمی، شیما، آشنایی با ریگ جن، سایت کویرها و بیابان های ایران، مرداد 91 

6- مستقیمی(راهی)، محمد، ریگ جن – زیبای خفته، اسفند91، منبع :http://doolende.mihanblog.com/post/73 

7-عامری، محمد ابراهیم، ارزش های حفاظتی کویر ریگ جن، فصلنامه محیط زیست، شماره 47 

8- قدیمی، مرتضی، چشم هایی در آسمان کویر(عبور از ریگ جن)، سایت آفتاب،14آذر87 

از: محمدرضا شکراللهی

نقل از www3.esfahan.irna.i