مهندسی حفر قنات

نوشته : ابوالقاسم مستقیمی

چگونه دو چاه به یکدیگر وصل می شد

در قدیم دوربین های مهندسی امروزی وجود نداشت و استاد کاران قنات از قوانین هندسی برای حفره قنات بهره می بردند
ابتدا دو میله چاه در فاصله ۵۰ متری به هم در مسیر قنات کنده می شده مطابق شکل ۱
البته عمق چاه بالایی و چاه پائینی با توجه به ترازی که قبل کشیده بودند حساب می شد و به همان عمق حساب شده میله چاه حفر می شد
بعد از حفر میله چاه‌ها نوبت کندن کانال کانال اتصال دوچاه به هم فرا می رسید و برای آنکه زحمت آوردن خاک کانال کمتر شود یکدست مقنی از میله   A شروع به حفر قنات می کرد و یکدست معنی از میله چاه B این کار را انجام می دادند

چگونه مسیر کندن کانال قنات تعیین می شد
برای تعیین مسیر کانال ابتدا میخ چوبی در دوطرف قنات نصب می شدو ریسمانی محکم از نقطه Aبه نقطه B متصل می شد سپس دو ریسمان در دهانه چاه الف به چوبی بدون قوس بسته می شد و چوب به ته چاه آویزان می شد و دو سر دیگر ریسمان به ریسمان بالای چاه متصل می گردید در چاه Bنیز این عمل تکرار می شد چوب های ته چاه مسیر کندن کانال را مشخص می کرد پس کندن شروع می شد تا کانال ها از دو طرف به هم می رسید
اصلاح شیب قنات
وقتی دو سه پشته کنده می شد مقداری آب از طرف مادر چاه رها می شد اگر آب با شیب ملایم به طرف پائین جریان می یافت‌شده قنات خوب بود ولی اگر جریان آب کند بود یا آب در جایی انباشته می شد لازم بود که برای ایجاد شیب ته کانال ها کف کنی شود به همین علت اگر شما در کانال یک قنات حرکت کنید می‌بینید بعضی  جاها سقف کانال  بلندتر است و آنجا مکانی بوده که برای شیب قنات کف کنی انجام شده
اصلاح انحراف در کانال قنات
در بعضی از کانال ها وسط کانال قوسی وجود دارد که دو کانال در یک راستا به هم متصل نشده
در فیلمی که از یک قنات در اردکان دیدم این قوس برای گروه محقق و کارگردان و فیلمبردار سؤ ال شده بود که این قوس برای چیست و خودشان توجیه می کردند که این قوس برای شکست فشار آب است البته چنین نیست
بعضی اوقات بر اثر خطایی که یکی از معنی ها انجام می داد کمی از مسیر مشخص شده انحراف پیدا می کردمطابق شکل ۲در نتیجه وقتی هر دو مقنی ۲۵ متر کانال را می کندند به هم نمی رسیدند اما صدای کلنگ آنها به گوش می رسید آنها متوجه انحراف شده به سوی صدا کانال انحرافی می زنند تا به هم برسند
@choopananabad
ممنون می شوم اگر تجربیات و اطلاعات خودتان را در این زمینه در اختیار همگان قرار دهید