نخلک5

نخلک5

نوشته : استادمحمدعلی ابراهیمی انارکی

اینجا، نخلک است -5

سابقه ی کار در معدن نخلک با گذشته ی بسیار دور پیوند می خورد. مویّد این نظریه ابرارهای آهنی و چوبی و توبره های چرمی است که در کارگاه های قدیم یافت شده است . تعداد زیادی از این کارگاه ها بر دامنه ی کوه نخلک از دیر بازدهان گشوده و متروک افتاده اند و چون با امکانات اولیه کار شده اند عمق چندانی ندارند و در مقابله با معادن کنونی قابل توجه نیستند. معدنچیان در این دهانه ها به دنبال رگه ی ماده کانی رفته و هر جا که رگه ضعیف شده و یا روشنایی و هوای کافی به سینه ی کار نرسیده است آن را رها کرده اند. به راستی کدام مهندس درس نا خوانده در روزگاری که ما پیش از میلادش می خوانیم لاشه ی سنگین این کوه را درنوردیده تا نگاه تیزبینش دره ها و صخره ها را زیر نظر بگیرد و پی به کشف فلزی برد که استخراجش گاه مرزهای جغرافیایی را تغییر داده و در تاریخ اثرگذار بوده است.

به راستی در طول دوهزار و اندی سال بر این معدن که یکی از سه معدن کهن این کشور پهناور است چه گذشته و نحوه ی استخراج و اداره اش به چه صورت بوده است؟
آیا دانش اندوختگان امروز ما که علم کان شناسی را در خدمت اساتید فن آموخته و در بیرون و درون تونل ها تجربه اندوخته اند، جواب این پرسش را که در روزگاران پیش ،پیشروی در تونل هایی که به اندازه ی قد و قواره ی کارگران بوده و نیز تأمین روشنایی و اکسیژن دل تاریک زمین با چه وسایلی صورت می گرفته در آثار به جا مانده از گذشته یافته اند؟ قلعه ی سنگی نخلک هم که دکتر گابریل در یک صد سال پیش ار بفایایش نام می برد به کلی از میان رفته و اسناد و مدارک موجود درآن نیز که معمرین از آنها یاد می کنند نابود شده است. از ابزار کار و مواد انفجاری، از زیستگاه آنها در تابستان و زمستان،از خورد و خوراک و چگونگی تهیه ی آب مورد نیازشان در این بیابان که نه چشمه ساری دارد و نه جویباری بر پهنه ی زمینش جاریست و اینکه در کدام فصل سال تن به شلاق کار می دادند و در چه زمانی کارگاهشان تعطیل می شد کسی آگاهی جندانی ندارد.

اینجا، نخلک است.-5
در سال 1336 شرکت فرانسوی " سومریک" با هدف پر عیار کردن مواد معدنی با استفاده ار میز و جیک و فلوتاسیون،کارخانه ی تغلیظ فعلی را در یک کیلومتری جنوب شرقی نخلک بنا نهاد. دستور واگذاری زمین مورد نیاز شرکت یاد شده، در تاریخ 35/10/8 با امضای مهندس قره گوزولو مدیر عامل بنگاه اکتشاف و بهره برداری معادن به اداره ی معدن نخلک داده شد. همراه با این نامه عین نقشه ی کارخانه که روی آن محل نصب دستگاهها و ماشین آلات و محل ساختمانهای مسکونی مورد نیازمشخص شده بود ارسال گردید.

د. این کارخانه با ظرفیت اسمی 100تن خاک در سه شیفت شروع به کار کرد. سنگ و خاک مورد نیاز کارخانه از اطراف تونلها با بیل و نیروی انسانی در کامیونی به رانندگی محمدرضا علیزاده ریخته می شد و به کارخانه منتقل می گردید. متأسفانه تما م کارگران بارگیری پس از بازنشستگی دچار ضایعات استخوانی شده خانه نشین شدند. میزان بازدهی کارخانه پس از چندین دهه کار مداوم و فرسودگی تجهیزات آن ، تقلیل حاصل کرد و ظرفیت عملی آن کمتر از ظرفیت اسمی شد و به 80 تن در روز رسید.